Communicatie de spil in een team.

‘We mogen weer’, klinkt het. De coronamaatregelen worden versoepeld en thuiswerkend Nederland mag weer naar kantoor. Betekent dit, dat teams met een schone lei beginnen? Nee, zeker niet. Oude patronen zijn niet verdwenen, de cultuur en groepsdynamiek zullen weinig veranderd zijn. Sterker nog, men zal meer moeite hebben om fysiek samen te werken. Communicatie via een scherm of telefoon is minder persoonlijk, minder confronterend en is gefocust op het woordelijk gebruik van taal. Lichaamstaal valt dan niet af te lezen en dat terwijl het grootste percentage van communicatie uit lichaamstaal bestaat.
Wat gebeurt er als er geen rechtlijnige open communicatie is in een team? Vraag het acht verschillende mensen en je krijgt acht eenduidige antwoorden. Het antwoord komt neer op het volgende ‘dan krijg je een disfunctionerend team’.
Het zorgt ervoor dat mensen zich anders gaan gedragen. Verwachtingen worden niet of deels voldaan en dat zorgt ervoor dat men zich niet meer veilig voelt binnen het team. Men gaat opzoek dan haken er altijd wel een paar andere mensen aan. Zo ontstaat er binnen het team een apart groepje. Al die aparte groepjes praten met elkaar, delen ervaringen en voeden elkaars gevoel van veiligheid.  Het ‘wij’ tegen de rest gevoel. En ‘poef’, zo is het team in ‘rook’ opgegaan en werkt men naast elkaar in plaats van met elkaar. De gemene deler in deze is niet plek of plaats waar men werkt, maar men deelt hetzelfde onveilige gevoel. Collega’s bekijken elkaar met een schuin hoofd, achterdocht voert de boventoon. Mensen weten niet meer waar ze aan toe zijn. Wanneer dit patroon jaren doorgaat, ontstaat er een kloof in het team. De groepjes vormen bij bepaalde zaken een subgroep met een ander groepje, men heeft een gezamenlijk doel.
Kijk naar het Nederlands voetbalelftal, waarin verschillende spelers van verschillende voetbalclubs samen een team vormen. Daar waar supporters eerst een speler uitjouwden, omdat ze niet tot hun voetbalclub behoorde. Steunen ze de speler nu, omdat hij nu tot hetzelfde team behoort. Wat is er veranderd?
Kortgezegd, het doel. Letterlijk en figuurlijk. Tegenspelers worden medespelers, vormen een team, hebben een gezamenlijke tegenstander, bundelen hun kracht en kwaliteiten om zo tot resultaat te komen. Het doel is om het land te ‘verdedigen’ en de eretitel te winnen. Dat doen ze onder dezelfde vlag en dragen ze allemaal hetzelfde tenue. Ondertussen veranderen de supporters mee in deze dynamiek. Van tegenstanders worden de supporters medestanders, zingen ze dezelfde liederen en zwaaien met dezelfde vlag. Ze stralen uit, ‘wij horen bij elkaar’.
Maar waarom willen we als mensen toch zo graag ergens bij horen?
Dat is biologisch en evolutionair bepaald. Ik neem je mee terug in de tijd van de prehistorie. Mensen leefden in groepen bij elkaar. Zo hadden ze meer kans op overleving, toegang tot voedsel, veiligheid maar ook warmte. Kwam je alleen te staan dan was je eigenlijk ten dode opgeschreven. Je werd een makkelijke prooi, moest in je eentje eten zien te vinden, een schuilplaats zoeken en je kon snel onderkoelt raken want je miste de warmte van andere lichamen. Het gevoel van erbij horen zit dus bij ons mensen diep geworteld. Niet alleen bij ons, ook in de dierenwereld. Kuddedieren genieten van bescherming van hun kudde. Zwakke dieren lopen in het midden van de kudde. Ook hier is sprake communicatie. Het niet voor niets dat leeuwen de kudde bestuderen en het zwakste dier eruit pikken. Als groep spreiden ze de kudde, isoleren de leeuwen het zwakke dier en zijn zo verzekerd van een lekker hapje. Het was een groepsprestatie, teamwork, samenwerking of hoe je het ook noemen wilt. Samenwerking en communicatie gaan hand in hand en worden hier belicht van twee kanten. De kant van de kudde en de kant van de leeuwen.
Terug naar het team. Het is nooit te laat om je eigen communicatie en rol te veranderen. Zoals hierboven beschreven, weet je nu dat als jij verandert. Er een grote kans is dat de supporters om je heen mee veranderen. En hoe kun je dat nu doen?
Door te starten met in mogelijkheden te denken. Het woordje jij, te veranderen in, wij. Wijs niet naar een ander, maar neem zelf de verantwoordelijkheid. Biedt je hulp aan bij je teamleden, zodat het vertrouwen weer gaat groeien. En luister naar de ander. Stuur je een email wat anderen ook aangaat, cc je collega’s. Maak communicatie tot agendapunt waarbij je streeft naar open communicatie zonder verwijten en korte rechtstreekse lijnen. Richt je op wat er nu is en kan. Wees de verandering die wilt zien!